BİYOLOJİK SAVAŞ VE KORUNMA YOLLARI

Birleşmiş Milletler Cenevre Sözleşmesi ile Biyolojik ve Kimyasal Silahların insanlar üzerinde kullanılması yasaklanmıştır!

Biyolojik savaş; insan, evcil hayvan ve faydalanılan bitkilerde ölüm veya zarar meydana getirmek, malzemeyi hasara uğratmak amacıyla mikroorganizmaların veya bunların toksinlerinin (zehirlerinin) kasten kullanılmasıdır.

BİYOLOJİK SAVAŞ MADDELERİNİN BELLİ BAŞLI  ÖZELLİKLERİ

1)      Üretimleri kolay ve ucuzdur.

2)      Depolama şartlarına ve dış şartlara dayanıklılıkları fazladır.

3)      Enfeksiyon yetenekleri fazla olup, salgın yapabilmektedir.

4)      Hastalık yapmaktadır.

5)      Vücuda çeşitli yollardan girer.

6)      Kuluçka devreleri genellikle kısadır.

7)      Teşhis ve tedavileri güç olup, çok zaman almaktadır.

8)      Öldürücüdür.

BİYOLOJİK SAVAŞ MADDELERİNİN VÜCUDA GİRİŞ YOLLARI

1)      Solunum Sistemi,

2)      Sindirim Sistemi,

3)      Deri,

4)      Tenasül Organları,

5)      Göz Konjiktivaları ile

Biyolojik ajanın vücuda giriş yollarına göre tehlike oranı artar. Örneğin; ŞARBON hastalığı mikrobu deri yolu ile alınırsa ölüm oranı % 5-20 civarında iken, solunum yolu ile alındığında ölüm oranı % 99’a kadar çıkar. Yine VEBA deri yolu ile bulaştığında ölüm oranı % 20-30 iken, solunum yolu ile alındığında ölüm oranı % 95’e kadar çıkar. Tüberküloz basilleri solunum yolu ile akciğerlere girince hastalık VEREM olur. Aynı basiller sindirim yolu  ile alınırsa bağırsakta bağırsak hastalığı olur. TİFO mikrobu yaralardan geçerse az, sindirim yolu ile alınırsa çok tehlikeli olur.

BİYOLOJİK  SAVAŞA  KARŞI  SAVUNMA

Biyolojik savaş maddelerinin etkilerini azaltmak veya yok etmek amacı ile alınan önlemlerin tümüne BİYOLOJİK SAVUNMA denir. Etkili bir savunma için  iyi eğitilmiş personele, çok etkili haber alma birimlerine, kaliteli ve etkili koruyucu malzemeye, tespit ve teşhis araç ve gereçlerine, çok çabuk ve etkili bir şekilde organize olan Sağlık, Sivil Savunma ve İtfaiye teşkilatlarına  gerek bulunmaktadır.

BİYOLOJİK SAVAŞ MADDELERİNDEN KORUNMA TEDBİRLERİ

1.Genel Tedbirler

a)      Sağlık, İtfaiye, Sivil Savunma ve diğer ilgili personel ve halk, biyolojik savaş hakkında bilgilendirilmelidir.

b)      Bunlara hijyen kural ve esasları öğretilmelidir.

c)      Bütün yurtta aşı, serum, ilaç, hastane, doktor ve sağlık personeli yeterliliği sağlanmalıdır.

d)      Planlanan aşılar zamanında yapılmalı ve gerekli sıhhi tedbirler alınmalıdır.

e)      Biyolojik savaş maddelerine karşı koruyuculuk sağlayan malzemeler   (maske, koruyucu elbise, kitler) temin edilmeli ve kullanılması öğretilmelidir.

f)        Şahsi  ve çevresel temizliğe dikkat edilmelidir.

g)      Su ve besin maddeleri temiz olarak kapalı kaplarda bulundurulmalı ve gerektiğinde kaynatılmalıdır.

h)      Hastalıklar, ilgili yerlere derhal haber verilmelidir.

i)        Yetkililerin emir ve talimatlarına uyulmalıdır.

j)        Bulunulan İl / İlçe Kriz Merkezlerinin adres ve telefonları öğrenilmelidir.

2. Bireysel Tedbirler

a)      Varsa maske takın.

b)      Kirlenmiş sahadan en kısa sürede uzaklaşın.

c)      Hiç bir şeye el sürmeyin ve yere atılmış eşyaları almayın.

d)      Elbisenizi düğmeleyin, eldivenlerinizi giyin ve açık yerlerinizi kapatın. (kesik ve yaralar, yara bandı ile kapatılmalıdır.)

e)      Yakınınızda sığınak varsa sığınağa girin.

f)        Yanınızdaki içecek ve yiyecekten başkasını yemeyin.

g)      İçecek ve yiyecekleri kaynatın.

h)      Kullanılacak malzeme ve araçları sterilize edin.

i)        Vücudunuzu temiz tutun.

j)        Hastalık halinde derhal doktora müracaat edin.

k)      Şaşırmayın, heyecanlanmayın ve şaiyalara inanmayın.

l)        Gerektiğinde İl / İlçe kriz merkezlerine başvurun.

 

KİŞİSEL KORUYUCU TEÇHİZAT

NBC ortamında  koruma sağlayan şahsi teçhizat:  Koruyucu Elbise, Eldiven, Bot Kılıfı ve Maskedir.

3. Toplu Korunma

Toplu olarak korunma sığınaklar ile sağlanır. Sığınakların havalandırma tertibatlarının filtreli olması, giriş ve çıkışlarının iyi izole edilmesi gereklidir. Ayrıca sığınaklarda personele yetecek temizlik ve tedavi maddelerinin bulundurulması gereklidir.

4.Sığınaklarda Uyulması Gerekli  Kurallar

a)      Sığınağa girenlerin temizliği yapılmalıdır.

b)      Kontrol ve muayeneden geçirilmeyen gıda maddeleri ile su sığınağa sokulmamalıdır.

c)      Yiyecek ve içeceklerin kapalı kutularda bulundurulması, yiyeceklerin pişirilmeden yenmemesi ve suların kaynatılmadan içilmemesi gerekir.

d)      Çöp ve dışkıları naylon torbalara doldurulup ağızları bağlı tutulmalı ve dezenfekte edilmelidir.

BİYOLOJİK SAVAŞ MADDESİ İLE KİRLENEN PERSONEL VE EŞYANIN TEMİZLENMESİ

Biyolojik taarruzdan sonra temizlenmek için en basit ve en tesirli usul, su ve sabunla yıkanmak ve yıkamaktır.

1. Dekontaminasyon  Maddeleri (Temizleme)

Dekontaminasyonda kullanılan maddeler standart ve tabi maddeler olmak üzere ikiye ayrılır.

a.      Standart Temizleme Maddeleri

I)      Kireç Kaymağı Tozu

2Ca (OH) 2 + 2CI2  40-50C     Ca ( CIO) + CaCI2 + 2H2O fırınlama metodu ile elde edilen ve en iyi kireç kaymağı; %43 aktifklor, %40 kireç, %17 su ihtiva eden beyaz bir tozdur. 25 kg.lık bidonlarda muhafaza edilir. Kullanımı sırasında temizleme ekipmanı, maske ve eldiven takmalı, koruyucu elbise giymelidir.

II)      Kostik Soda (Sodyum Hidroksit = NaoH)

Endüstride kostik soda veya sud kostik adı ile bilinir.  Genellikle kimyasal ve biyolojik savaş maddelerini tesirsiz hale getirir. Özellikle sinir gazlarına karşı çok etkindir. Yoğunlaştırılmış eriyik halinde kullanılırsa temizleme daha hızlı olur.

500 gr. Kostik soda 10 litre suya karıştırılırsa % 5 lik eriyik elde edilir. Koruyucu elbise, maske ve eldivenle kullanılır.

Mahzurları

Kişisel temizlemede kullanılamaz, katı ve sıvı halde cilt ve gözlerle, elbiseler için tehlikelidir. Madeni yüzeyleri özellikle aliminyum ve çelik aksamı paslandırır ve bozar.

III)      Sabun ve Deterjanlar

Günlük hayatta kullandığımız organik solventler, nükleer, biyolojik ve kimyasal harp maddelerinin fiziki olarak temizlenmesinde etkin maddelerdir.

b.      Doğal Temizleme Maddeleri

A)      Su ve Buhar

Kirli sahalara basınç altında su ve buhar uygulanmasıdır. Kirliliği hızlı gidermek için sabun veya diğer deterjanlar kullanılır. Artık kirli su belirli çukurlara alınmalı, yeri işaretlenmelidir.

B)      Sıcak Hava

Kirlenen hassas cihazların, motor  veya uçak kabinlerinin temizlenmesi amacıyla özel durumlarda kullanılır. Sıcak hava, sıvı haldeki kimyasal kirletici maddeyi buharlaştırır. Dışarı çıkan kirletilmiş hava olabilir. Ayrıca sıcak havanın gönderilme hızı ve ısısı cihazlara göre ayarlanmalıdır.

C)     Toprak veya Kum

Arazi kirliliğinde birikimlere toprak ve kum atılarak örtülmesi işlemidir. Çokça kireç kaymağı uygulanır.

2. Personelin Temizlenmesi

Biyolojik maddelere maruz kalan personel, sıcak sabunlu su ile yıkanarak temizlenir, varsa mikrop öldürücü sabunlar kullanılmalıdır.

   3. Eşyaların Temizlenmesi

Kirlenen elbise ve çamaşır ile diğer eşyalar ilk fırsatta sabunlu veya deterjanlı su ile yıkanır  ya da  kaynatılarak temizlenir.

Koruyucu maske, filtre elemanları çıkarılarak dış ve iç kısımları temiz bir bezle temizlenir, sonra ılık sabunlu suda yıkanır ve dezenfektan kimyasal eriyikler kullanılarak temizlenir.

Biyolojik madde ile kirlenen yiyecek ve içecekler hastalık meydana getiren doğal kaynaklardır. Sağlık personeli tarafından yenmelerine ve içilmelerine müsaade edilmedikçe kullanılmaz. Ancak aşağıdaki temizleme işlemleri yapıldıktan sonra yenilebilir ve içilebilir.

 4. Yiyecek ve İçeceklerin Temizlenmesi

 a)      Taze sebze ve meyvelerin kirli kısımları kesilerek atılır ve bol su ile yıkanarak temizlenir.

b)      Et ve benzeri maddelerde koku ve renk atımı varsa kesinlikle kullanılmamalıdır. Kuru yiyecek maddelerini kaynatarak pişirme en iyi temizleme yoldur.

c)      Ambalajlı yiyecek maddeleri ise; (Sağlam ve dayanıklı ambalajlar kirlenme ihtimalini azaltır) karton ambalajlı yiyecek maddelerinde, ambalajın dış kısımları kireç kaymağı veya kimyasal bir madde ile silinir. Kuruduktan sonra dış kısımları atılır ve kullanılacak hale getirilmiş olur.

d)      Teneke ve cam veya plastik ambalajlı yiyecek maddeleri kutusu açılmadan evvel 30 dakika suda kaynatılarak veya su ve sabunla yıkanarak veyahut mikrop öldürücüde  dezenfekte edilerek temizlenir.

Kural olarak açıktaki bütün sular dökülmelidir. Ancak bu gibi suları kullanmak mecburiyetinde kalınırsa, su iyice kaynatılmalı ( en az 30 dakika ) ve içine su arıtma tabletleri atılmalıdır. Kapalı kap ve su şişelerindeki su, dış yüzeyleri temizlenmek suretiyle içilecek hale getirilir. Çeşme ve akarsuların suları tıbbi kontrolden geçirilmeden içilmemeli ve kullanılmamalıdır.

5. Binaların Temizlenmesi

Özellikle ahşap binaların temizlenmesi güçtür. Binalar kireç kaymağı ile fırçalanarak veya süngerle, sıcak sabunlu su ile veya çamaşır sodası ile yıkanarak veyahut havalandırılarak temizlenir. Ayrıca binalar, biyolojik temizleyici madde kullanılarak da temizlenir.

  6. Açık Yerlerin Temizlenmesi

Güneş ışığının bir çok mikroorganizmaları öldürücü etkisi olduğundan, genel olarak açıktaki gölgesiz yerleri temizleyebilir. Bununla beraber alçak ısılarda gölgeli bölgeler saatlerce tehlikeli olarak kalabilir. Geniş bölgelerin temizlenmesi mümkün değildir. Ancak, kirletildiğinden şüphe edilen önemli bölgeler, kimyasal temizleyiciler ve kostik soda eriyiği gibi temizleme maddeleri kullanılarak temizlenir.